زرفایل

در این پژوهش نخست به بیان تاریخچه ای ازنحوه شکل گیری کتابخانه های مختلف میپردازیم و سپس تعاریفی از کتابخانه های دیجیتال (Digital Libraries) ارائه خواهیم داد ودر پایان به بررسی زیر ساخت های لازم برای ایجاد یک کتابخانه ی ملی می پردازیم.

تاریخچه

مفهوم کتابخانه های دیجیتال اولین بار در سال 1940 و توسط Vannevar Bush در مورد سیستم Memox به صورت شفاف تعریف شد. سیستم Memox یک کتابخانه دیجیتال مربوط به آینده بود. این سیستم چنین تصور می شد : "یک دستگاه که یک فرد در آن می تواند همه کتابها ، دفاتر و ارتباطاتش را ذخیره کند. این دستگاه به صورت مکانیکی می باشد بنابراین دسترسی به آن با سرعت و قابلیت انعطاف بسیار زیادی امکانپذیر است. " یک تصور در مورد گسترش این ایده آن است که این دستگاه بتواند از راه دور کار کند. اما در آن زمان ارتباط از راه دور نسبتا ابتدائی بود و همچنین به دلیل اینکه زمانی که Memox مطرح شد هنوز فن آوری ذخیره سازی دیجیتال مطرح نشده بود محتوای Memox روی میکروفیلم وجود داشت.

با دسترسی به کامپیوتر ها و توسعه دیجیتال و فن آوری ارتباطات و اطلاعات، کتابخانه های دیجیتال به صورت مبتنی بر کامپیوتر درآمدند.

در زمینه ایندکس گذاری مبتنی بر کامپیوتر براي اولین بار در دهه های 1950 و 1960 مطالعاتی صورت گرفت . برای مثال پروژه Intrex یک انباره اطلاعاتی و سیستم بازیابی بود که در دهه 1960 در MIT توسعه پیدا کرد. در آن زمان محققین اعتقاد داشتند که کتابخانه دیجیتال با دو نوع داده کار خواهد کرد : داده ذخیره شده به صورت دیجیتال و داده های تصویری ذخیره شده روی میکروفیلم.

در پروژه Intrex کتابخانه دیجیتال چنین تشریح شد : "کتابخانه، منبع مرکزی یک شبکه انتقال اطلاعات است که در بین مجامع دانشگاهی توسعه خواهد یافت. دانشجویان و محققان این سیستم را نه تنها برای پیداکردن کتابها و مستندات در کتابخانه بلکه برای دسترسی به تمام منابع اطلاعاتی دانشگاهی از طریق شماره گیر تلفن، صفحه کلید تلگراف، صفحه نمایشهای شبیه تلویزیون و کپی های سریع استفاده می نمایند. بدین ترتیب کاربران شبکه همانطور که با کتابخانه ارتباط دارند با یکدیگر نیز می توانند ارتباط داشته باشند و ترافیک اطلاعاتی شبکه بوسیله ابزار تقسیم اشتراک زمان کامپیوتری کنترل می شد. برای سرویس های راه دور نیز با اتصال به شبکه انتقال اطلاعات دانشگاه امکان دسترسی برای هر کابر در هر مکان فراهم می گردد. "

پیش بینی های قبل از سال 1970 کمی کهنه به نظر می رسد. در حالیکه ایده ای که در سال 1978 مطرح شد ایده ای بود که به تعاریف جدید نزدیکتر است. این ایده توسط Lancaster ارائه شده است. در این ایده اجتماعات بدون کاغذ (Paperless) و سیستم های الکترونیکی مطرح شده است.

با این وجود بدلایل فنی این رویاها تا دهه 1990 محقق نگردید. در این دهه توسعه اینترنت و WAP انگیزه لازم را برای توسعه کتابخانه های دیجیتال مدرن فراهم نمود.

مردم بسیار زیادی web را برای بدست آوردن اطلاعات مورد نیازشان مورد جستجو قرار می دهند و در همان زمان که www با اضافه شدن میلیون ها صفحه در روز رشد می کند حجم زیادی از اطلاعات قابل بازیابی نیز در آن تولید می شود.

در این زمینه گفته شده است که : بازیابی اطلاعات روی اینترنت با پیدا کردن اطلاعات در یک کتابخانه متفاوت است زیرا اطلاعات اینترنتی فاقد سازماندهی و ساختاربندی مؤثر می باشند. 

کتابخانه های دیجیتال روشی را برای سازماندهی اطلاعات روی web و آسان سازی بازیابی اطلاعات برای گروههای متفاوت کاربران فراهم می کنند.